Theo một lãnh đạo của NYK Line, hai đồng minh của Mỹ là Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc nhanh chóng mở rộng công suất đóng tàu nhằm đáp ứng nhu cầu tìm kiếm phương án thay thế từ phía Mỹ, trong bối cảnh cựu Tổng thống Donald Trump đề xuất áp phí cảng đối với các tàu có liên quan đến Trung Quốc.
Vị quan chức ngành vận tải biển Nhật Bản cho biết, các nhà máy đóng tàu tại Nhật hiện đang hoạt động gần như hết công suất, khó có khả năng mở rộng trước năm 2028, trong khi các doanh nghiệp đóng tàu tại Hàn Quốc và Mỹ lại đang đối mặt với những hạn chế về tài chính.
Trung Quốc hiện đang thống trị thị trường đóng tàu toàn cầu, chiếm hơn 50% đơn hàng mới tính theo tổng dung tích trong những năm gần đây, nhờ lợi thế chi phí lao động thấp, năng lực nhà máy lớn và các khoản trợ cấp lớn từ chính phủ. Nhật Bản và Hàn Quốc lần lượt xếp thứ ba và thứ hai, cùng nắm giữ khoảng 40% thị phần.
Hàn Quốc có sản lượng cao hơn (9,1 triệu CGT so với 4,8 triệu CGT của Nhật Bản) và sở hữu nhiều nhà máy đóng tàu đang hoạt động hơn, tạo lợi thế nhất định trong việc hấp thụ thêm nhu cầu. Trong khi đó, năng lực của Nhật Bản bị giới hạn hơn, ít lựa chọn để mở rộng nhanh. Hàn Quốc có vị thế tốt hơn trong việc cạnh tranh với Trung Quốc ở phân khúc tàu giá trị cao nhờ quy mô và định hướng đổi mới, trong khi Nhật Bản chủ yếu giữ vai trò ở các thị trường ngách, nhưng gặp khó khăn về sản lượng và chi phí trước sản lượng được trợ giá mạnh của Trung Quốc.
Khi Mỹ tìm cách giảm sự phụ thuộc vào ngành đóng tàu Trung Quốc, năng lực lớn hơn và thế mạnh về tàu công nghệ cao của Hàn Quốc có thể biến nước này thành đối tác khả thi trong ngắn hạn, dù vẫn đối mặt với thách thức về tài chính và nhân lực. Tuy nhiên, cả Hàn Quốc và Nhật Bản đều sẽ gặp khó trong việc tăng tốc mở rộng nếu không có sự can thiệp chiến lược, cho thấy Mỹ cần một cách tiếp cận phối hợp để tăng cường năng lực đóng tàu của các nước đồng minh.
Dù có những chuyển biến này, tình hình rủi ro tại Biển Đông vẫn leo thang khi các cuộc tập trận hải quân gần đây của Trung Quốc buộc Hàn Quốc phải thể hiện lập trường cứng rắn hơn.
Theo Reuters, Hàn Quốc mới đây đã thiết lập một nền tảng “có tính đối ứng” tại khu vực tranh chấp trên Hoàng Hải (phía Hàn Quốc gọi là Biển Tây), nhằm đáp trả việc Trung Quốc xây dựng hàng loạt công trình tại cùng khu vực — theo Bộ trưởng Đại dương Hàn Quốc Kang Do-hyung.
Bắc Kinh tuyên bố các công trình này chỉ là thiết bị nuôi trồng thủy sản, nhưng sự hiện diện của chúng đã dấy lên lo ngại lớn tại Seoul. Giới chức Hàn Quốc lo ngại rằng Trung Quốc đang tìm cách khẳng định chủ quyền tại vùng biển tạm thời — nơi vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của hai nước chồng lấn lên nhau.
Các thành viên của đảng cầm quyền Hàn Quốc — Đảng Sức mạnh Nhân dân — đã lên tiếng bày tỏ lo ngại, gọi các công trình của Trung Quốc là “mối đe dọa trực tiếp đến an ninh biển” và kêu gọi chính phủ có phản ứng mạnh mẽ hơn.
Đáp lại những diễn biến này, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Seoul đã bác bỏ một số thông tin liên quan đến các công trình nói trên, cho rằng không chính xác, đồng thời khẳng định những cơ sở này không vi phạm bất kỳ thỏa thuận hiện hành nào.
Rõ ràng, Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) ngày càng gia tăng hoạt động tập trận trên biển tại các vùng chiến lược, bao gồm cả khu vực gần Hoàng Hải, cho thấy tham vọng hàng hải ngày một lớn của Bắc Kinh.
Những cuộc tập trận này, cùng với việc Trung Quốc xây dựng công trình trong vùng biển tạm thời, đã làm gia tăng đáng kể lo ngại an ninh tại Seoul và Tokyo — từ đó có thể thúc đẩy cả Hàn Quốc và Nhật Bản theo đuổi các chính sách quyết đoán hơn, đặc biệt liên quan đến ngành công nghiệp đóng tàu của họ.
Những diễn biến này cho thấy xu hướng các quốc gia hàng hải chủ chốt tại châu Á tăng cường hợp tác với Hoa Kỳ nhằm kiềm chế ảnh hưởng hàng hải ngày càng lan rộng của Trung Quốc — quốc gia đang chi phối nhiều tuyến vận tải biển và hiện diện tại hàng loạt cảng lưỡng dụng trong khu vực.
Cuộc cạnh tranh trên biển vì thế sẽ không chỉ dừng lại ở khía cạnh thương mại mà còn bao gồm yếu tố quân sự, với sự tham gia của nhiều quốc gia đối tác trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, tiêu biểu như Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Philippines, khi Mỹ tìm cách thiết lập một liên minh hợp tác nhằm đối trọng với sự trỗi dậy của Trung Quốc trên biển.
Chris Lin
Nguồn: Container-news
