Nhân viên của Công ty TNHH Thiết bị Điện tử Gstar lắp ráp nồi chiên không dầu tại nhà máy ở thành phố Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, ngày 19/5/2025. (REUTERS)
Tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 8 đã chậm lại, xuống mức thấp nhất trong sáu tháng, khi tác động ngắn hạn từ thỏa thuận đình chiến thuế quan với Mỹ phai nhạt; dù vậy, nhu cầu từ các thị trường khác vẫn phần nào giúp giới chức yên tâm trong bối cảnh nền kinh tế đối mặt với tiêu dùng nội địa yếu và rủi ro bên ngoài.
Chính quyền đang kỳ vọng các nhà sản xuất đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sau chính sách thương mại thất thường của Tổng thống Mỹ Donald Trump, qua đó giúp Bắc Kinh đạt mục tiêu tăng trưởng “khoảng 5%” trong năm mà không cần vội vàng tung thêm các gói hỗ trợ tài khóa ngắn hạn.
Theo số liệu hải quan công bố hôm thứ Hai, xuất khẩu của Trung Quốc tháng 8 tăng 4,4% so với cùng kỳ, thấp hơn dự báo 5% trong khảo sát của Reuters và là mức tăng chậm nhất trong sáu tháng, so với mức tăng 7,2% vượt kỳ vọng trong tháng 7.
Nhập khẩu tăng 1,3%, sau mức tăng 4,1% của tháng trước, thấp hơn dự báo 3,0% của các nhà kinh tế. Nguyên nhân khiến tăng trưởng xuất khẩu chậm lại một phần do so sánh với mức nền cao, đồng thời số liệu tháng 8 năm ngoái cũng bị “bóp méo” bởi tình trạng doanh nghiệp xuất khẩu gấp rút giao hàng để tránh thuế từ nhiều đối tác thương mại.
“Con số này nhìn chung vẫn ổn, và khả năng phục hồi của xuất khẩu thực tế đã kéo dài lâu hơn chúng tôi dự đoán,” ông Xu Tianchen, chuyên gia kinh tế cao cấp tại Economist Intelligence Unit, nhận định.
“Triển vọng về một gói kích thích tài khóa rõ ràng là khá mờ nhạt. Trung Quốc vẫn có nhiều công cụ kinh tế như tín dụng từ các ngân hàng chính sách và nới lỏng tiền tệ, có thể đủ để giúp đạt mục tiêu tăng trưởng 5%,” ông nói thêm.
Số liệu hải quan cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 8 giảm 33,12% so với cùng kỳ, trong khi xuất khẩu sang các quốc gia Đông Nam Á tăng 22,5%. Các nhà sản xuất Trung Quốc đang tìm cách đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh để bù đắp tác động từ thuế quan của Trump, nhưng không quốc gia nào có sức tiêu thụ tiệm cận Mỹ, nơi từng hấp thụ hơn 400 tỷ đô la Mỹ hàng hóa Trung Quốc mỗi năm. Và với việc Trump hồi tháng 7 đe dọa áp thuế trừng phạt 40% đối với các hàng hóa bị cho là trung chuyển từ Trung Quốc sang Mỹ để né thuế, vẫn còn phải chờ xem các nhà máy Trung Quốc có thể duy trì được khách hàng Mỹ theo cách này trong bao lâu.
Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, giới hoạch định chính sách Trung Quốc vẫn ngần ngại tiến hành những cải cách kinh tế khó khăn nhưng cần thiết để phục hồi bền vững tiêu dùng nội địa trong bối cảnh chịu áp lực từ bên ngoài.
Ông Zichun Huang, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, nhận định: “Cơ cấu nhập khẩu cho thấy lượng nhập khẩu năng lượng tăng, nhưng bị lấn át bởi sự sụt giảm trong nhập khẩu chip và kim loại công nghiệp, phản ánh rõ xu hướng chững lại trong hoạt động xây dựng.”
Sự suy thoái kéo dài của lĩnh vực bất động sản – vốn là nơi tích lũy tài sản chính của các hộ gia đình – đang bóp nghẹt chi tiêu tiêu dùng. Doanh thu từ bán đất sụt giảm cũng hạn chế khả năng của chính quyền địa phương trong việc hỗ trợ kế hoạch kích cầu của Bắc Kinh thông qua các biện pháp trợ cấp như tạo việc làm. Bắc Kinh dường như cũng đang siết chặt kiểm soát chương trình “đổi xe cũ lấy xe mới” và không vội bổ sung ngân sách sau khi nhiều địa phương đã sử dụng hết phần được phân bổ.
Điều này tạo áp lực lớn lên các nhà xuất khẩu Trung Quốc. Thặng dư thương mại tháng 8 của Trung Quốc đạt 102,3 tỷ đô la Mỹ, tăng so với 98,24 tỷ đô la Mỹ của tháng 7, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức 114,8 tỷ đô la Mỹ của tháng 6.
Căng thẳng thương mại
Bắc Kinh và Washington đã đồng ý ngày 11/8 gia hạn thêm 90 ngày thỏa thuận đình chiến thuế quan, giữ nguyên mức thuế 30% của Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc và mức 10% thuế của Trung Quốc áp lên hàng Mỹ, nhưng cả hai dường như vẫn loay hoay chưa tìm được hướng đi sau giai đoạn tạm hoãn này.
Các nhà kinh tế cảnh báo khi thuế của Trump vượt ngưỡng 35%, chúng sẽ trở thành rào cản quá lớn đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc. Trong khi đó, nhập khẩu đậu tương của Trung Quốc tháng 8 đã tăng lên mức cao kỷ lục cho tháng này, do các nhà nhập khẩu ồ ạt mua từ Nam Mỹ và tiếp tục trì hoãn mua từ Mỹ – khiến các nhà xuất khẩu Mỹ có nguy cơ bỏ lỡ doanh thu hàng tỷ đô la khi đàm phán thương mại kéo dài.
Nhập khẩu quặng sắt tháng 8 vẫn duy trì ở mức cao khi các nhà máy thép chuẩn bị cho giai đoạn nhu cầu đỉnh điểm vào tháng 9, thời điểm các nhà hoạch định chính sách kỳ vọng hoạt động xây dựng sẽ tăng nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi hơn.
Tuy nhiên, với tình trạng suy thoái bất động sản chưa có dấu hiệu chấm dứt và cải cách cơ cấu tiến triển chậm, giới chức nhiều khả năng tập trung vào một lựa chọn ưu tiên – đàm phán giải quyết chiến tranh thương mại với chính quyền Trump, đồng thời mở rộng dấu ấn thương mại của Trung Quốc ra các thị trường khác.
“Xuất khẩu nhìn chung vẫn ổn cho đến nay,” bà Dan Wang, Giám đốc khu vực Trung Quốc tại Eurasia Group, nhận định. “Gửi hàng sang Mỹ giảm, nhưng các tuyến khác còn tốt hơn so với năm ngoái. Nhiều lô hàng xuất khẩu cũng gắn với xu hướng các nhà máy Trung Quốc chuyển dịch ra nước ngoài và nhập nguyên liệu, đầu vào từ Trung Quốc.”
Chris Lin
Nguồn: Reuters
