Các đơn đặt hàng mới đã giảm mạnh trong vài tháng đầu năm 2025, xuống mức thấp kỷ lục trong lịch sử, do các chủ tàu tránh đưa ra các quyết định đầu tư dài hạn. Hoạt động đặt hàng trầm lắng này dự kiến sẽ kéo dài ít nhất đến tháng 10 năm 2025, và chỉ có khả năng phục hồi dần sau đó. Một sự phục hồi đáng kể hơn về đơn đặt hàng mới có khả năng sẽ diễn ra từ năm 2028.
Sự bất ổn trong triển vọng thương mại ngày càng gia tăng do gián đoạn địa chính trị và các cuộc chiến thuế quan đang diễn ra, kết hợp với mối lo ngại ngày càng lớn về tàu đóng tại Trung Quốc cũng như sự thiếu rõ ràng trong môi trường quy định toàn cầu – bao gồm cả Khung phát thải ròng bằng 0 của IMO (IMO NZF).
Do đó, chúng tôi dự đoán hoạt động đặt đóng tàu mới sẽ tiếp tục ở mức thấp cho đến tháng 10 năm 2025, với khả năng phục hồi chậm sau phiên họp của IMO vào tháng 10 (nếu các đề xuất được thông qua). Tuy nhiên, hoạt động đặt hàng vẫn sẽ dưới mức trung bình lịch sử cho đến năm 2027 – thời điểm IMO đưa ra các chính sách ưu đãi rõ ràng cho các tàu sử dụng nhiên liệu và công nghệ không phát thải hoặc gần như không phát thải (ZNZ).
Hình 1: Các đơn hàng mới tàu hàng rời (dry bulk)
Source: Drewry Maritime Research
Các mức thuế quan và các đề xuất của USTR đang làm chậm đơn đặt hàng mới như thế nào?
Sự bất ổn do các cuộc chiến thuế quan của Mỹ gây ra có khả năng làm gián đoạn dòng chảy thương mại toàn cầu, khiến nhu cầu vận tải trong tương lai trở nên khó dự đoán. Sự biến động này đã khiến nhiều chủ tàu ngần ngại đặt đơn hàng mới, do lợi nhuận dài hạn không rõ ràng.
Bên cạnh đó, mối đe dọa về khả năng áp dụng các hạn chế đối với việc đặt đóng tàu tại các xưởng Trung Quốc vẫn là một mối lo ngại lớn — ít nhất là trong sáu tháng tới, trong khi chính phủ Mỹ tạm thời đình chỉ đề xuất phạt tiền của USTR. Chính sự bất định này đã khiến nhiều chủ tàu đứng ngoài cuộc, do dự trong việc cam kết các khoản đầu tư mới.
Trung Quốc từ lâu đã chiếm ưu thế trong ngành đóng tàu toàn cầu, bao gồm cả tàu chở hàng rời; hơn 75% đơn đặt hàng mới cho loại tàu này trong năm 2024 được đặt tại các xưởng Trung Quốc. Tuy nhiên, tỷ trọng này đã giảm xuống còn 40% trong số các đơn hàng tàu chở hàng rời tính đến thời điểm hiện tại trong năm 2025, do các chủ tàu ngày càng thận trọng hơn. Việc chính quyền Mỹ xem xét áp lệnh trừng phạt đối với các tàu được đóng, vận hành hoặc sở hữu bởi Trung Quốc đã làm gia tăng mức độ bất định chiến lược mà hầu hết các chủ tàu không cảm thấy thoải mái. Mặc dù quyết định cuối cùng về các biện pháp này đang bị hoãn lại, nhưng bản thân mối đe dọa đó đã đủ để dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng trong số lượng đơn đặt hàng tại các xưởng đóng tàu Trung Quốc.
Hình 2: Tỉ lệ đặt đóng tàu mới tại các nước
Ghi chú: Các đơn đặt hàng năm 2025 tính đến tháng 4 năm 2025.
Nguồn: Drewry Maritime Research
Các chủ tàu trì hoãn đặt đóng mới do kỳ vọng giá sẽ hạ nhiệt
Vì giá đóng tàu mới hiện đang ở mức cao, các chủ tàu kỳ vọng giá có thể sẽ giảm trong thời gian tới. Hơn nữa, việc đặt hàng tại các xưởng đóng tàu Nhật Bản đắt hơn gần 5% so với các xưởng Trung Quốc. Sự chênh lệch này đặc biệt trở nên khó khăn trong bối cảnh giá đóng tàu đang cao như hiện nay, và chi phí phát sinh khi chuyển đơn hàng ra khỏi Trung Quốc cũng góp phần làm giảm số lượng đơn đặt mới.
Trước tình trạng bất ổn này, các chủ tàu có xu hướng tạm thời chờ đợi, chưa vội cam kết với các hợp đồng đóng tàu có giá cao hơn.
Hình 3: Đơn đặt hàng mới so với giá đóng tàu mới
Source: Drewry Maritime Research
Sự mơ hồ trong quy định đang kìm hãm các đơn đặt hàng mới
Đằng sau sự sụt giảm đơn đặt tàu mới là một bất ổn lớn hơn và mang tính nền tảng hơn – đó là quá trình thay đổi quy định đang diễn ra trong ngành hàng hải. Các chủ tàu lo ngại về sự không rõ ràng trong các yêu cầu tuân thủ môi trường trong tương lai.
Cuộc họp của IMO về Khung Phát thải Ròng Bằng 0 (IMO NZF) dự kiến diễn ra vào tháng 10 năm 2025 có thể mang lại một số thông tin rõ ràng, đặc biệt trong việc xây dựng cơ chế định giá carbon toàn cầu. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng hoạt động đặt đóng tàu mới chỉ thực sự phục hồi sau năm 2027, khi các quy định và mức phạt phát thải được xác định cụ thể, từ đó giúp chủ tàu đưa ra quyết định đúng đắn về động cơ và loại nhiên liệu phù hợp.
Kết luận
Một loạt yếu tố như giá đóng tàu mới cao, các đề xuất từ USTR, sự bất ổn trong thương mại và sự mơ hồ trong quy định đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh các đơn đặt hàng mới trong năm 2025. Tuy nhiên, mức độ rõ ràng của khung pháp lý về môi trường sẽ là yếu tố quyết định chính đối với tốc độ phục hồi của hoạt động đặt tàu.
Dù việc làm rõ hơn về các chính sách của USTR hay thuế quan của Mỹ có thể giúp thúc đẩy phần nào lượng đơn đặt hàng vào cuối năm nay, thì một hệ thống quy định rõ ràng và ổn định mới là yếu tố then chốt để duy trì hoạt động đặt đóng tàu mới một cách bền vững.
Chris Lin
Nguồn: drewry
