Thị trường dầu mỏ đang dư cung trong khi tăng trưởng nhu cầu chậm lại — đây đã trở thành giả định phổ biến trong giới giao dịch dầu suốt hai năm qua, liên tục được củng cố bởi các phân tích thị trường. Tuy nhiên, những giả định này đôi khi sai lầm, đặc biệt khi không dựa trên dữ liệu thực tế.
Báo cáo hàng tháng mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết thế giới đang đối mặt với tình trạng dư thừa dầu thô kỷ lục, dự kiến sẽ xuất hiện vào quý IV năm nay và kéo dài sang những tháng đầu năm 2026. Nguyên nhân được cho là do nhu cầu dầu thấp hơn dự báo ở một số nền kinh tế đang phát triển lớn, cùng với sản lượng gia tăng từ cả OPEC+ và các khu vực khác, đặc biệt là Mỹ, Canada, Guyana và Brazil.
Các ngân hàng đầu tư cũng nghiêng về kịch bản dư cung, vốn là quan điểm thường thấy trừ khi xảy ra xung đột địa chính trị lớn. Goldman Sachs gần đây dự báo giá dầu Brent sẽ giảm xuống dưới 55 USD/thùng vào năm tới, do dư thừa nguồn cung khoảng 1,8 triệu thùng/ngày vào cuối năm nay, hoàn toàn phù hợp với dự báo của IEA. Morgan Stanley thì thận trọng hơn trong các dự báo, nhưng vẫn cho rằng nguồn cung dồi dào, giống như ING trong hầu hết các báo cáo thị trường hàng hóa định kỳ. Dù vậy, vẫn có một vài ngoại lệ.
Một trong số các ngoại lệ là Standard Chartered, ngân hàng này đi ngược lại xu hướng bi quan của nhiều tổ chức dự báo giá dầu khi chỉ ra các yếu tố hỗ trợ (bullish) thường bị bỏ qua. Tương tự, Oxford Energy tuần này công bố một báo cáo phân tích chi tiết thị trường dầu thực tế, cho thấy hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy dư cung đang hình thành.
Điểm khởi đầu luôn là tồn kho dầu thô, và Oxford Energy đã chỉ ra rằng lượng tồn kho tại OECD chỉ tăng khiêm tốn 4 triệu thùng trong sáu tháng đầu năm. Mức tăng nhỏ này đồng nghĩa tồn kho dầu của OECD vẫn thấp đáng kể so với mức trung bình 5 năm, với khoảng cách lên tới 122 triệu thùng.
Tình hình tồn kho tại Mỹ cũng tương tự. Dù mỗi thứ Tư các báo cáo của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) thường cho thấy lượng dầu thô sụt giảm khiến giá chuẩn trượt xuống, nhưng xét về dài hạn, tồn kho có xu hướng giảm, phản ánh nhu cầu vẫn khá ổn định và nguy cơ dư cung lớn có thể đã bị phóng đại.
Vậy còn tồn kho ngoài OECD và Mỹ thì sao? Đáng chú ý, Trung Quốc đã gia tăng tích trữ dầu, tận dụng nguồn dầu thô Nga bị trừng phạt và bán với giá chiết khấu. Đầu năm nay, truyền thông đưa tin tồn kho dầu thô của Trung Quốc đạt mức cao nhất trong ba năm, cho thấy tăng trưởng nhu cầu có phần chậm hơn so với tốc độ chế biến của các nhà máy lọc dầu. Nhiều cảnh báo cũng được đưa ra về khả năng nhu cầu dầu ở quốc gia nhập khẩu lớn nhất thế giới này đang chậm lại — ngay cả khi lượng nhập khẩu và hoạt động chế biến vẫn tăng.
Tuy nhiên, Oxford Energy lưu ý rằng do Trung Quốc không công bố số liệu chính thức về tồn kho, rất khó để xác định con số chính xác; các ước tính từ các đơn vị theo dõi dữ liệu thường có độ chênh lệch quá lớn nên chưa thể coi là nguồn thông tin đáng tin cậy.
Một yếu tố khác cần tính đến khi dự báo giá dầu là dự trữ nổi. Các chuyên gia nhắc lại rằng dự trữ nổi từng bùng nổ vào năm 2020 khi đại dịch khiến nhu cầu sụt giảm và nguồn cung dư thừa. Sau đại dịch, lượng dầu tồn kho trên tàu giảm xuống, rồi lại tăng trở lại do các lệnh trừng phạt của phương Tây nhắm vào Nga. Tuy vậy, Oxford Energy lưu ý mức dự trữ nổi hiện vẫn thấp hơn so với giai đoạn năm 2022.
Tiếp đó là câu chuyện về sản phẩm dầu. Nếu nguồn cung quá dư thừa, một phần sẽ được đưa vào kho — bao gồm cả dự trữ nổi vốn rất tốn kém — phần còn lại sẽ được chế biến thành nhiên liệu và các sản phẩm khác. Một lần nữa, Trung Quốc trở thành tâm điểm. Theo dữ liệu từ Kpler do Oxford Energy trích dẫn, xuất khẩu sản phẩm dầu của Trung Quốc không tăng mà thậm chí giảm 10%, và vẫn ở mức yếu. Nguyên nhân một phần là do hạn ngạch xuất khẩu do chính phủ đặt ra, song cũng có khả năng phản ánh nhu cầu nhiên liệu trong nước đang duy trì ở mức khỏe mạnh.
Khi thị trường dầu mỏ chờ đợi cuộc họp tiếp theo của OPEC để bắt đầu điều chỉnh vị thế trước nguy cơ dư cung, các chuyên gia cho rằng cần lưu ý đến thị trường dầu thực tế, cùng thực tế rằng IEA đã nhiều lần phải điều chỉnh lại dự báo khi dữ liệu thực tế đi ngược với nhận định ban đầu.
Đáng chú ý hơn cả là nhận định mới đây từ các chuyên gia phân tích của ING: “Quy mô dư cung trong năm tới khiến khả năng OPEC+ bổ sung thêm sản lượng ra thị trường là rất thấp. Rủi ro lớn hơn nằm ở việc OPEC+ có thể tái áp dụng cắt giảm sản lượng, xuất phát từ lo ngại dư cung.” Nếu thực sự có một đợt dư cung lớn, thì bất kỳ động thái cắt giảm mới nào của OPEC+ cũng chỉ có tác động hạn chế đến giá, giống như trong hai năm qua. Nhưng có lẽ, kịch bản dư cung khổng lồ ấy vẫn chưa chắc chắn như nhiều dự báo bi quan.
Chris Lin
Nguồn: oilprice
