Nỗ lực hồi sinh ngành đóng tàu của Nhật Bản nhằm củng cố vị thế trong ngành hàng hải toàn cầu trước các đối thủ như Hàn Quốc.
Nhật Bản đã khởi động quá trình hồi sinh ngành đóng tàu thông qua việc thành lập Nhà máy đóng tàu quốc gia và sáp nhập hai tập đoàn đóng tàu hàng đầu. Trước sự cạnh tranh gay gắt với các cường quốc đóng tàu hàng đầu thế giới như Trung Quốc và Hàn Quốc, nhiều phân tích cho rằng việc xây dựng một chiến lược mang tính sống còn ở cấp quốc gia là điều cần thiết. Dù một số ý kiến cho rằng tác động đến ngành đóng tàu Hàn Quốc sẽ không đáng kể do khoảng cách cạnh tranh giữa hai nước vẫn còn lớn, nhưng sự cạnh tranh được dự báo sẽ diễn ra mạnh mẽ tại thị trường đóng tàu và dịch vụ bảo trì, sửa chữa, cải hoán (MRO) của Mỹ.
Vào ngày thứ 4, theo ngành công nghiệp đóng tàu, chính phủ Nhật Bản cùng Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền đang thúc đẩy kế hoạch xây dựng một Nhà máy đóng tàu quốc gia bằng ngân sách nhà nước, sau đó giao cho các doanh nghiệp tư nhân vận hành. Động thái này nhằm tái thiết ngành đóng tàu từ góc độ an ninh kinh tế. Là một quốc đảo phụ thuộc lớn vào thương mại hàng hải, Nhật Bản đang chứng kiến sự suy giảm đáng kể về năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực đóng tàu do tình trạng thiếu hụt lao động và cơ sở hạ tầng lạc hậu.
Toàn cảnh nhà máy đóng tàu Imabari tại Nhật Bản. /Nguồn: Imabari Shipbuilding
Chính phủ Nhật Bản đặt mục tiêu tăng gấp đôi công suất đóng tàu của quốc gia này vào năm 2030, hướng tới việc giành lại 20% thị phần toàn cầu trong ngành đóng tàu. Theo báo cáo của Clarkson Research, thị phần đơn hàng đóng tàu mới của Nhật Bản trong năm ngoái chỉ đạt 7%, tụt xa so với Trung Quốc (71%) và Hàn Quốc (17%). Đảng Dân chủ Tự do ước tính rằng khoảng 1.000 tỷ yên (tương đương 9,45 nghìn tỷ won) sẽ cần được huy động từ cả khu vực công và tư để thực hiện kế hoạch này.
Các tập đoàn đóng tàu hàng đầu của Nhật Bản đang nỗ lực sáp nhập và mở rộng quy mô. Tập đoàn đóng tàu số một Nhật Bản – Imabari Shipbuilding – đang lên kế hoạch mua thêm cổ phần tại Japan Marine United (JMU), tập đoàn đứng thứ hai trong nước, nhằm biến JMU thành công ty con. Imabari dự kiến mua lại cổ phần từ cổ đông lớn nhất hiện tại của JMU, nâng tỷ lệ sở hữu từ 30% lên 60% để củng cố vị thế chi phối. Nếu thương vụ hoàn tất, Imabari Shipbuilding sẽ vươn từ vị trí thứ sáu lên thứ tư trong bảng xếp hạng toàn cầu, vượt qua Hanwha Ocean của Hàn Quốc.
Một số phân tích cho rằng, mục đích đằng sau thương vụ mua cổ phần này là nhằm kết hợp thế mạnh và bù đắp điểm yếu của hai doanh nghiệp, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trước các đối thủ Hàn Quốc và Trung Quốc. Imabari Shipbuilding chủ yếu tập trung vào đóng tàu thương mại, trong khi JMU lại có thế mạnh trong lĩnh vực tàu hải quân. Báo Nihon Keizai Shimbun nhận định: “Nếu Imabari vận hành cả hai công ty như một thực thể thống nhất, họ sẽ có khả năng đáp ứng tốt hơn trước các yêu cầu đa dạng trong lĩnh vực đóng tàu quốc phòng.”
Tàu chở dầu do Imabari Shipbuilding (Nhật Bản) đóng. /Nguồn: Imabari Shipbuilding
Trong ngành đóng tàu, nhiều dự báo cho rằng chiến lược phục hồi ngành đóng tàu của Nhật Bản sẽ ít ảnh hưởng đến ngành đóng tàu trong nước của các quốc gia khác, do Nhật hiện đang tụt hậu về hầu hết các phương diện như sản lượng đóng mới, năng lực công nghệ, chủng loại tàu chính và quy mô đơn hàng. Theo dữ liệu từ Clarkson Research, một nửa lượng đơn hàng tồn đọng của Nhật Bản là tàu chở hàng rời có giá trị thấp, trái ngược với các nhà đóng tàu trong nước của những quốc gia dẫn đầu, khi một nửa đơn hàng của họ là tàu có giá trị gia tăng cao như tàu chở khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG).
Nhật Bản cũng là quốc gia có tỷ lệ sử dụng công suất đóng tàu trên mỗi nhà máy thấp nhất. Theo báo cáo “Asian Shipbuilding Renaissance” do ING SINK (Hà Lan) công bố vào tháng 12 năm ngoái, số lượng đơn hàng trung bình theo số tàu trên mỗi nhà máy ở Nhật chỉ đạt 13,3, thấp hơn nhiều so với Hàn Quốc (70,9) và Trung Quốc (21,3).
Trong ngành đóng tàu, nhiều ý kiến cho rằng việc Nhật Bản công bố kế hoạch phục hồi quy mô lớn này là bước chuẩn bị nhằm hợp tác với Hoa Kỳ, đồng thời tận dụng vai trò hỗ trợ tái thiết ngành đóng tàu Mỹ như một "quân bài đàm phán" trước áp lực thuế nhập khẩu từ chính quyền Donald Trump. Dự kiến, Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ cạnh tranh trong lĩnh vực đóng tàu hải quân và thị trường bảo trì – sửa chữa – cải hoán (MRO) tại Hoa Kỳ.
Chris Lin
Nguồn: chosun
