Nhập khẩu than nhiệt của Trung Quốc từ đầu năm đến nay thấp hơn cùng kỳ 2024 hơn 14%, gây áp lực lên nhu cầu tàu capesize toàn cầu. Nhu cầu than nhiệt vận chuyển bằng đường biển của Trung Quốc suy yếu trong năm 2025 xuất phát từ hai nguyên nhân chính: Sản lượng khai thác nội địa tăng, cao hơn 1,5% so với cùng kỳ năm trước trong 10 tháng đầu năm 2025; Tốc độ mở rộng cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo nhanh, dần thay thế nhiệt điện. Hệ quả là Trung Quốc đã nhập khẩu ít hơn 52 triệu tấn than tính đến thời điểm này của 2025.
Khối lượng than nhiệt toàn cầu tính theo tấn-dặm hiện cũng thấp hơn mức năm 2024, riêng nguồn hàng xuất khẩu vào Trung Quốc còn giảm so với cả 2024 và 2023. Xu hướng giảm này được dự báo sẽ tiếp tục khi Trung Quốc ngày cảng phụ thuộc vào năng lượng tái tạo.
Kể từ đầu năm 2025, Trung Quốc nhập khẩu ít than nhiệt hơn mỗi tháng so với cùng kỳ năm trước, khiến lượng nhập khẩu tích lũy đến nay giảm khoảng 52 triệu tấn.
Trung Quốc hiện chiếm khoảng 30% tổng nhu cầu nhập khẩu than nhiệt toàn cầu, và mặt hàng này đóng góp khoảng 13% nhu cầu vận tải của đội tàu capesize. Việc nhu cầu than nhiệt từ Trung Quốc suy yếu đã kéo theo hiệu suất vận chuyển tấn-ngày và tấn-dặm của các tàu capesize chở mặt hàng này yếu hơn nhiều trong năm 2025.
Tác động này cũng đè nặng lên tổng nhu cầu tàu capesize, khi tấn-ngày và tấn-dặm phần lớn thời gian trong năm đều thấp hơn 2024. Mặc dù vài tuần gần đây hiệu suất đã được cải thiện lên trên mức của năm 2024, nhưng đó chủ yếu là do năm 2025 không lặp lại xu hướng suy yếu mang tính mùa vụ trong đầu quý IV như những năm trước.
Dù than nhiệt vẫn là trụ cột của sản xuất điện tại Trung Quốc, nhưng tầm quan trọng của nó đang suy giảm trong bối cảnh nước này mở rộng nhanh việc sản xuất điện không sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Các báo cáo cho biết nếu như giữa những năm 2000, Trung Quốc đã sử dụng than cho khoảng 70% sản lượng điện, thì đến năm 2023 – theo số liệu chính thức mới nhất – con số này đã giảm còn khoảng 60%.
Số liệu mới nhất cho thấy sản lượng điện từ các nguồn nhiệt điện của Trung Quốc chiếm 64% trên tổng sản lượng điện trong tháng 10/2025, giảm nhẹ so với mức 65% của cùng kỳ 2024. Tuy nhiên, xét về năng lượng nhiệt thực tế được tạo ra, tháng 10/2025 lại ghi nhận mức tăng 8% tính theo kWh so với cùng kỳ năm trước, cho thấy lượng than đốt thực tế có khả năng cao hơn.
Sự gia tăng nhu cầu than tại Trung Quốc thời gian qua được bù đắp phần nào nhờ sản lượng than trong nước. Số liệu mới nhất của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc cho thấy sản lượng than năm 2025 hiện cao hơn 3,4% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, mức tăng này chủ yếu đến từ nửa đầu năm, khi sản lượng tăng 6,8% so với cùng kỳ năm trước, trong khi nửa cuối năm 2025 đến nay lại thấp hơn 2024 khoảng 1,5%.
Thông thường, nhu cầu than của Trung Quốc tăng trong quý IV do nhu cầu sưởi ấm vào những tháng lạnh hơn trong năm. Việc sản lượng than nội địa đang chậm lại và tiếp tục mất dần mức tăng so với năm 2024 cho thấy Trung Quốc có thể phải tăng lượng than nhập khẩu để duy trì mức dự trữ ổn định trong mùa đông.
Sản lượng than giảm trong quý IV/2025, đúng vào thời điểm nhu cầu dự kiến tăng, sẽ làm giảm lượng dự trữ than nhiệt nội địa. Do đó, nếu Trung Quốc muốn bổ sung lại lượng dự trữ trong tháng tới, dự kiến lượng than nhập khẩu vào Trung Quốc sẽ tăng lên. Phần lớn nguồn hàng này được dự đoán đến từ Indonesia – nơi chiếm 64% tổng lượng than Trung Quốc nhập khẩu kể từ năm 2022.
Bước sang năm mới, hai tháng đầu 2026 thường là giai đoạn nhu cầu than tương đối mạnh, xét theo mùa. Vì vậy, lượng nhập khẩu được dự báo duy trì ổn định, qua đó hỗ trợ nhu cầu tàu Panamax trên tuyến Indonesia – Trung Quốc. Áp lực giảm nhu cầu có thể xuất hiện nếu mùa đông tại Trung Quốc ấm hơn bình thường, nhưng do lượng than dự trữ đang giảm, nhiều khả năng người mua vẫn sẽ tiếp tục nhập khẩu than để bổ sung dự trữ.
Nhập khẩu than sẽ còn giảm – nhưng giảm đến mức nào vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.
Hiệu suất nhập khẩu than của Trung Quốc sẽ tiếp tục phụ thuộc vào sản lượng khai thác trong nước và nhu cầu than trong cơ cấu năng lượng. Khi cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo được xây dựng ở Trung Quốc, nhiệt điện sẽ mất thị phần.
Điều này sẽ gây sức ép lên nhu cầu tàu capesize tuyến Trung Quốc, kéo dài xu hướng đã xuất hiện từ cuối 2024 và 2025. Dù vậy, Indonesia vẫn sẽ là đối tác thương mại than quan trọng của Trung Quốc, với các lô hàng nhỏ hơn – chủ yếu sử dụng tàu panamax – trong thời gian tới.
Chris Lin
Nguồn: hellenichshipping
