Ảnh: Eric Thayer / Hãng tin Associated Press
Khó mà không đi đến kết luận rằng chính quyền Tổng thống Trump đang cố tình kích động một cuộc xung đột trên đường phố nước Mỹ. Hôm thứ Bảy, sau khi một cuộc biểu tình phản đối các vụ bắt giữ của ICE (Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan) chuyển sang bạo lực, chính quyền đã phản ứng như thể đất nước đang trên bờ vực chiến tranh.
Bạo lực là điều không thể chấp nhận. Bất tuân dân sự là hành vi chính trị đáng tôn trọng; còn bạo lực thì vượt ra ngoài giới hạn. Tuy nhiên, điều đáng mừng là cho đến nay, các hành vi bạo lực vẫn còn giới hạn trong phạm vi địa phương và hoàn toàn nằm trong khả năng kiểm soát của chính quyền bang và thành phố.
Nhưng đừng nói điều đó với chính quyền ông Trump. Ngôn từ mà họ sử dụng đã vượt khỏi kiểm soát.
Stephen Miller, một trong những cố vấn thân cận nhất của Tổng thống Trump và là kiến trúc sư chủ chốt trong chính sách nhập cư, chỉ đăng một từ: “Insurrection” (Nổi dậy).
Phó Tổng thống JD Vance viết trên X rằng: “Một trong những vấn đề kỹ thuật chính trong tranh chấp pháp lý về nhập cư là liệu cuộc khủng hoảng biên giới dưới thời Biden có bị xem là một cuộc ‘xâm lược’ hay không.” Vance tiếp tục: “Và bây giờ, chúng ta thấy những người nước ngoài không có quyền hợp pháp ở đây vẫy cờ nước ngoài và tấn công cảnh sát. Nếu chỉ có một từ thích hợp để mô tả điều đó...”
Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đăng trên X rằng Bộ Quốc phòng đang huy động Vệ binh Quốc gia đến Los Angeles ngay lập tức, và nếu bạo lực tiếp tục, Thủy quân lục chiến ở Camp Pendleton cũng sẽ được triển khai — họ đang trong trạng thái cảnh báo cao.
Tổng thống Trump viết trên Truth Social rằng nếu Thống đốc Gavin Newsom và Thị trưởng Los Angeles Karen Bass không thể làm tròn nhiệm vụ, thì chính quyền liên bang “sẽ can thiệp và giải quyết vấn đề BẠO LOẠN & CƯỚP PHÁ như cách cần phải làm.”
Tối Chủ nhật, ông tuyên bố đã ra lệnh cho Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi “thực hiện mọi hành động cần thiết để giải phóng Los Angeles khỏi cuộc xâm lược người di cư và chấm dứt các cuộc bạo loạn.”
Ông Trump đã huy động 2.000 binh sĩ thuộc Vệ binh Quốc gia liên bang đến Los Angeles, dù không có yêu cầu từ phía bang. Thống đốc Newsom đã yêu cầu rút quân và gọi đây là “sự vi phạm nghiêm trọng chủ quyền tiểu bang.”
Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ, hành động của chính quyền tổng thống Trump không hoàn toàn tương xứng với mức độ cảnh báo mà họ đưa ra. Trump đã triển khai Vệ binh Quốc gia, nhưng không viện dẫn Đạo luật Insurrection – và đây là một khác biệt pháp lý rất quan trọng.
Theo Giáo sư luật Steven Vladeck tại Đại học Georgetown, tổng thống Trump đã sử dụng một điều khoản pháp lý khác để điều động Vệ binh – điều khoản cho phép tổng thống triển khai khi “có nổi dậy hoặc nguy cơ nổi dậy chống lại chính quyền liên bang Hoa Kỳ.”
Theo điều khoản này, binh sĩ chỉ có thẩm quyền “trấn áp nổi loạn,” không có thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ như cảnh sát hoặc cơ quan nhập cư, điều mà họ có thể được phép nếu tổng thống sử dụng Đạo luật Insurrection.
Vladeck lưu ý: “Không có gì trong những hành động của tổng thống vào tối thứ Bảy cho phép binh sĩ Vệ binh Quốc gia được liên bang hóa này thực hiện các cuộc truy quét nhập cư hay bắt giữ nhập cư.” Thay vào đó, lệnh của ông Trump chỉ “liên bang hóa 2.000 binh sĩ Vệ binh Quốc gia California với mục đích duy nhất là bảo vệ nhân sự của Bộ An ninh Nội địa khỏi bị tấn công.”
Ngôn từ mà chính quyền sử dụng là cực đoan. Các hành động – cho đến nay – vẫn còn hạn chế. Nhưng điều đó không mấy giúp trấn an. Bước tiếp theo đã hiện rõ. Nếu chính quyền (tùy quyền đánh giá) cho rằng đợt triển khai đầu tiên này là không đủ, họ sẽ leo thang. Họ sẽ hô to “Insurrection!” và “Migrant invasion!” để biện minh cho việc gia tăng kiểm soát quân sự, có thể là cả việc kích hoạt Đạo luật Insurrection.
Trước đây tôi đã viết rằng: ngôn ngữ mơ hồ và nguy hiểm trong Đạo luật Insurrection trao cho tổng thống quyền lực hợp pháp để triển khai hàng chục nghìn binh sĩ trên đường phố quốc gia. Tổng thống Trump đã từng công khai bày tỏ sự hối tiếc vì không dùng biện pháp mạnh hơn để dẹp bất ổn vào năm 2020, và các đồng minh của ông được cho là đã lên kế hoạch để kích hoạt đạo luật này trong nhiệm kỳ thứ hai.
Một câu hỏi quan trọng cần được đặt ra: Liệu tổng thống Trump có muốn người biểu tình bị thương không? Hãy nhớ rằng cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper từng tiết lộ rằng vào năm 2020, ông Trump đã hỏi Tướng Mark Milley – Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân khi đó: “Không thể bắn họ sao, bắn vào chân chẳng hạn?” Esper cho biết ông xem câu hỏi đó vừa như một đề xuất, vừa như một lời thăm dò.
Chúng ta cũng không thể quên rằng cuộc đối đầu này đang diễn ra song song với cuộc khẩu chiến giữa tổng thống Trump và Newsom. Chính quyền liên bang đang cân nhắc việc cắt giảm toàn bộ nguồn ngân sách cấp liên bang cho California, trong khi Newsom đe dọa sẽ giữ lại các khoản thuế liên bang mà bang này đang đóng góp (vốn vượt xa số tiền mà California nhận lại từ liên bang).
Còn quá sớm để tuyên bố đây là một cuộc khủng hoảng hiến pháp, và trên thực tế, việc tranh luận về cái nhãn ta gán cho mỗi sự kiện mới có thể khiến ta sao nhãng việc theo dõi bản chất thực tế. Nhưng từng ngày trôi qua, có thêm nhiều bằng chứng cho thấy một xu hướng đáng lo: Hoa Kỳ không còn là một quốc gia ổn định – và ngày càng trở nên bất ổn hơn.
Chloe Lê
Nguồn: NYTimes
