Các cần cẩu giàn đứng gần một tàu hàng tại cảng Dương Sơn, ngoại ô Thượng Hải, Trung Quốc, ngày 7/2/2025. REUTERS/Go Nakamura
Trước năm 2020, các nhà giao dịch hàng hóa và kinh tế học chỉ cần một số ít dữ liệu để đánh giá sức khỏe và xu hướng của nền kinh tế Trung Quốc, cũng như nhu cầu nguyên liệu thô của đối tác thương mại và nhà sản xuất hàng hóa lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, trong 5 năm qua, cơ cấu kinh tế Trung Quốc đã dịch chuyển từ việc phụ thuộc chủ yếu vào xây dựng và công nghiệp nặng sang sản xuất hàng hóa và dịch vụ, vốn tiêu tốn ít nguyên vật liệu và năng lượng hơn.
Kinh tế Trung Quốc theo từng ngành kể từ năm 1990
Dưới đây là những chỉ số quan trọng cũ và mới để theo dõi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, cũng như tác động toàn cầu tiềm tàng từ nỗ lực mới nhất của Bắc Kinh nhằm thúc đẩy tiêu dùng nội địa.
Chỉ số truyền thống
Trước đây, các nhà giao dịch hàng hóa chỉ cần nhìn vào lượng nhập khẩu dầu thô và quặng sắt của Trung Quốc để đánh giá tình hình tổng thể của nền kinh tế nước này.
Nhập khẩu dầu thô và quặng sắt của Trung Quốc chững lại do sự dịch chuyển của nền kinh tế
Trong phần lớn thế kỷ này, xu hướng nhập khẩu hai loại hàng hóa này liên tục tăng và đạt mức kỷ lục, đóng vai trò như một chỉ báo quan trọng về nhu cầu của các lĩnh vực vận tải, công nghiệp và xây dựng của Trung Quốc. Tuy nhiên, trong thập kỷ này, hai xu hướng quan trọng đã khiến dữ liệu nhập khẩu dầu và quặng sắt trở nên kém chính xác hơn trong việc đánh giá nền kinh tế Trung Quốc: quá trình điện khí hóa phương tiện giao thông và khủng hoảng nợ trong lĩnh vực bất động sản.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), xe điện đã tăng thị phần trong doanh số bán ô tô tại Trung Quốc từ 1% năm 2015 lên 40% vào năm 2024, làm giảm đáng kể nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu. Trong khi đó, ngành bất động sản – từng chiếm tới 1/4 nền kinh tế Trung Quốc – đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất thép, xi măng, gốm sứ, kính, dây điện và vật liệu ống nước.
Tuy nhiên, trong thập kỷ này, hàng loạt vụ vỡ nợ của các công ty xây dựng lớn đã khiến lĩnh vực bất động sản lao đao, kéo giá nhà xuống thấp và làm đình trệ hoạt động xây dựng. Hệ quả là nhu cầu quặng sắt của Trung Quốc – nguyên liệu quan trọng trong sản xuất thép – sụt giảm mạnh, khiến khối lượng giao dịch quặng sắt không còn là chỉ báo đáng tin cậy về tình trạng tổng thể của nền kinh tế nước này.
Sản lượng vật liệu xây dựng của Trung Quốc đang có xu hướng giảm
Kể từ năm 2020, sản lượng xi măng, thép thô, kính cách nhiệt và ống thép hàn của Trung Quốc đã giảm do sự suy yếu của ngành xây dựng.
Sản lượng vật liệu xây dựng của Trung Quốc so với hoạt động xây dựng
Dữ liệu về ngành bất động sản Trung Quốc tiếp tục giảm trong năm 2025, với giá nhà, doanh số bán và đầu tư đều suy giảm trong tháng 2.
Xu hướng tăng trưởng
Trong khi nhiều công trường xây dựng ở Trung Quốc trở nên hoang vắng, các dây chuyền sản xuất xe điện, tấm pin mặt trời và pin sạc lại hoạt động sôi động, cho thấy sản xuất công nghiệp đang trở thành động lực chính của nền kinh tế.
|Sản lượng xe điện, vi mạch, pin và tấm pin mặt trời của Trung Quốc tăng mạnh
Sản lượng các nguyên liệu cốt lõi cho sản xuất công nghiệp của Trung Quốc tăng mạnh, trái ngược với xu hướng sụt giảm của vật liệu xây dựng.
Sản lượng hàng hóa sản xuất chủ chốt của Trung Quốc đạt mức cao kỷ lục
Sản lượng đồng, nhôm và ethylene – nguyên liệu quan trọng trong sản xuất thiết bị gia dụng, ô tô và công nghệ – đạt mức cao kỷ lục, cùng với sản lượng axit sulfuric dùng trong tinh luyện kim loại.
Công suất tối đa: Sản lượng điện và năng lượng của Trung Quốc tăng vọt
Để đáp ứng đà tăng trưởng của hoạt động sản xuất, sản lượng điện, thiết bị phát điện và động cơ điện của Trung Quốc cũng đang tăng mạnh.
Xuất khẩu tăng mạnh nhưng đối mặt thách thức
Xuất khẩu các mặt hàng sản xuất chủ chốt của Trung Quốc đã đạt mức cao kỷ lục trong năm qua, nhưng có thể gặp nhiều trở ngại do chính sách thuế quan mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Các mặt hàng như xe điện, pin sạc, vi mạch và tấm pin mặt trời có nguy cơ bị ảnh hưởng trong năm 2025 nếu nhu cầu toàn cầu suy giảm do chi phí tăng cao từ thuế nhập khẩu và sức mua tiêu dùng yếu hơn.
Xuất khẩu xe điện, vi mạch, pin và tấm pin mặt trời của Trung Quốc
Cốt lõi của chính sách thuế quan của Trump là thâm hụt thương mại kéo dài của Mỹ với Trung Quốc, vốn đã tồn tại từ giữa những năm 1980.
Cán cân thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc từ năm 1971
Thâm hụt thương mại Mỹ - Trung tạm thời thu hẹp vào năm 2020, xuống mức thấp nhất trong 14 năm, do chính sách thuế quan của Trump trong nhiệm kỳ đầu và sự sụt giảm mạnh nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc trong giai đoạn phong tỏa do COVID-19. Tuy nhiên, trong hai năm qua, thâm hụt thương mại hàng tháng vẫn duy trì ở mức trung bình khoảng 70 tỷ USD, trở thành một vấn đề nhức nhối trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump.
Cách Trung Quốc điều chỉnh sản xuất, xuất khẩu và nhập khẩu để thích ứng với chính sách thuế quan mới sẽ tiếp tục là mối quan tâm hàng đầu của các nhà giao dịch hàng hóa và kinh tế học trong năm 2025 và những năm tới.
Biến động hàng năm của các ngành kinh tế Trung Quốc từ năm 1990
Tuy nhiên, để theo dõi chính xác dòng chảy hàng hóa và tác động của nó đến thâm hụt thương mại Mỹ - Trung, cần những dữ liệu chi tiết và đa dạng hơn so với các chỉ số nhập khẩu dầu thô và quặng sắt truyền thống.
Quan điểm trong bài viết là của tác giả, một nhà phân tích thị trường của Reuters.
Chris Lin
Nguồn: Reuter
