Một tàu chở hàng đang được dỡ tại Cảng Liberty, New Jersey. Các mức thuế quan do Tổng thống Donald Trump áp dụng đã mang về nguồn thu kỷ lục.
Hầu như không ngày nào trôi qua mà Tổng thống Mỹ Donald Trump không khoe về khoản thu kỷ lục từ thuế quan mà chính phủ đang thu được kể từ khi ông tăng thuế lên gần như mọi mặt hàng nhập khẩu.
“Chúng ta đang có rất nhiều tiền chảy vào, nhiều hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử đất nước,” ông Trump nói cuối tuần qua, đề cập đến nguồn thu từ thuế quan.
Quả thực, theo Bộ Tài chính Mỹ, chính phủ đã thu gần 30 tỷ đô la Mỹ tiền thuế trong tháng trước, tăng 242% so với tháng 7 năm ngoái.
Kể từ tháng 4, khi Tổng thống bắt đầu áp mức thuế 10% lên gần như tất cả các mặt hàng, cùng với một số mức thuế cao hơn được áp sau đó, chính phủ đã thu tổng cộng 100 tỷ đô la Mỹ tiền thuế, gấp ba lần so với cùng giai đoạn bốn tháng năm ngoái.
Lưu ý: Báo cáo của Bộ Tài chính ghi nhận nguồn thu từ thuế quan dưới dạng các khoản thu từ thuế hải quan và thuế tiêu thụ đặc biệt.
Nguồn: Báo cáo hằng ngày của Bộ Tài chính Mỹ
Đồ họa: Elisabeth Buchwald và Matt Stiles, CNN
Vậy chính phủ thực sự đang làm gì với toàn bộ số tiền này?
Ông Trump từng đưa ra hai lựa chọn kết hợp: dùng để trả bớt khoản nợ công hàng nghìn tỷ đô la Mỹ và gửi “séc hoàn thuế quan” cho người dân. “Mục đích chính của tôi là trả nợ, và sẽ thực hiện ở quy mô rất lớn,” ông Trump nói hôm thứ Ba. “Nhưng tôi cũng nghĩ có khả năng chúng ta thu được quá nhiều tiền đến mức có thể chi trả một khoản cổ tức cho người dân Mỹ.”
Cả hai điều này đều chưa xảy ra – ít nhất là cho đến nay. Vì vậy, với nhiều người Mỹ, hàng tỷ đô la từ thuế quan – chủ yếu lấy từ túi các doanh nghiệp Mỹ phải trả trước để nhập khẩu hàng hóa – dường như vẫn đang nằm im chưa được sử dụng.
Tuy nhiên, phía sau còn nhiều diễn biến khác.
Điều gì xảy ra với nguồn thu từ thuế quan?
Bất kỳ khoản thu nào của chính phủ, dù từ thuế thông thường hay thuế đối với hàng hóa nhập khẩu, đều được đưa vào quỹ chung do Bộ Tài chính quản lý. Bộ Tài chính gọi quỹ này là “sổ chi tiêu của nước Mỹ” vì nó được sử dụng để thanh toán các khoản chi của chính phủ, như hoàn thuế cho người dân.
Khi nguồn thu không đủ để trang trải các khoản chi – tức chính phủ bị thâm hụt ngân sách – họ sẽ vay tiền để bù đắp phần thiếu hụt. Hiện tổng số nợ mà chính phủ Mỹ phải trả đã vượt 36 nghìn tỷ đô la Mỹ và vẫn tiếp tục tăng, khiến nhiều nhà kinh tế lo ngại điều này đang tạo áp lực lên tăng trưởng kinh tế.
Bởi vì, giống như bất kỳ cá nhân nào đi vay tiền, chính phủ cũng phải trả lãi cho các khoản vay của mình. Chính phủ vay càng nhiều, số tiền lãi phải trả càng lớn – đây là một khoản chi bổ sung mà ngân sách phải gánh, thay vì được sử dụng cho các dự án phục vụ lợi ích công cộng, chẳng hạn như nâng cấp hệ thống đường cao tốc.
Mặc dù số thu từ thuế quan hiện tại không đủ để xóa bỏ khoản thâm hụt ngân sách 1,3 nghìn tỷ đô la Mỹ trong năm tài khóa này, nhưng nguồn thu này đã giúp con số thâm hụt giảm bớt. Điều đó có nghĩa là chính phủ không cần vay nhiều như khi không có khoản thu từ thuế quan.
“Không có cách sử dụng tốt hơn cho số tiền này,” Brett Ryan, chuyên gia kinh tế cao cấp của Deutsche Bank tại Mỹ, nhận định với CNN khi nói về nguồn thu từ thuế quan.
Còn về ý tưởng “séc hoàn thuế quan” thì sao?
Nếu Quốc hội ủng hộ đề xuất của ông Trump về việc phân bổ lại nguồn thu từ thuế quan cho người dân Mỹ dưới dạng “séc hoàn thuế” – dự luật do Thượng nghị sĩ Cộng hòa Josh Hawley trình hồi tuần trước – thì điều này sẽ khiến thâm hụt ngân sách gia tăng, theo ông Ernie Tedeschi, Giám đốc Kinh tế tại Budget Lab của Đại học Yale và là cựu chuyên gia kinh tế tại Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Biden.
“Đây là chính sách không phù hợp vào thời điểm hiện tại,” ông nói thêm, cho rằng nó có thể khiến lạm phát tăng vọt.
Các quan chức Nhà Trắng đã không phản hồi trước đề nghị bình luận của CNN.
Thuế quan vẫn có thể gây tác động ngược trở lại với người Mỹ
Dù nguồn thu từ thuế quan có thể giúp cải thiện tình hình tài chính của chính phủ trên giấy tờ, nhưng điều đó không đồng nghĩa là không phải trả giá.
Phần lớn doanh nghiệp đến nay vẫn gánh chi phí tăng thêm mà chưa nâng giá bán. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng vậy. Theo các báo cáo lạm phát gần đây của chính phủ, giá nhiều mặt hàng nhạy cảm với biến động thuế quan như đồ gia dụng, đồ chơi, thiết bị điện tử tiêu dùng và các sản phẩm khác đang tăng lên. Nhiều công ty, bao gồm Walmart và Procter & Gamble, cũng đã cảnh báo về khả năng tăng giá trong thời gian tới.
Sự bất ổn liên quan đến thuế quan cũng khiến nhiều doanh nghiệp trì hoãn việc tuyển thêm nhân công, dẫn đến số lượng vị trí tuyển dụng giảm, theo một số khảo sát kinh tế.
“Thuế quan sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ,” ông Tedeschi nói với CNN. Theo ước tính của Yale Budget Lab, các mức thuế mà ông Trump áp dụng sẽ làm giảm 0,5 điểm phần trăm GDP của Mỹ trong năm nay và năm tới.
“Điều đó sẽ bù đắp một phần nhưng không hoàn toàn số tiền thu được từ thuế quan. Bởi nếu nền kinh tế tăng trưởng chậm hơn dự kiến, thì đúng là bạn có thêm nguồn thu từ thuế quan, nhưng lại có thể thu ít hơn từ thuế thu nhập và thuế quỹ lương,” ông giải thích.
Tuy nhiên, ông Trump và chính quyền của mình có quan điểm khác, cho rằng việc cắt giảm thuế quy mô lớn và dự luật chi tiêu mới ban hành, kết hợp với nguồn thu từ thuế quan, sẽ thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế Mỹ về lâu dài.
Chris Lin
Nguồn: CNN
