Tàu Tuần duyên Hoa Kỳ (USCG) di chuyển qua eo biển Hormuz năm 2023 (Ảnh: Hải quân Hoa Kỳ)
Ngành vận tải biển toàn cầu đang “nín thở” theo dõi cuộc xung đột đang leo thang giữa Israel và Iran, trong khi các chuyên gia an ninh liên tục đưa ra cảnh báo, và một số quốc gia đã khuyến nghị tàu thuyền tránh khu vực nguy hiểm.
Ngay sau khi có tin Israel tấn công các mục tiêu quân sự và hạt nhân của Iran, giá dầu thế giới đã tăng mạnh – lên khoảng 7% mỗi thùng vào giữa ngày. Iran phản ứng bằng cách phóng khoảng 100 máy bay không người lái vào Israel, nhưng theo Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), tất cả đều đã bị đánh chặn và không gây thiệt hại.
Trung tâm Thông tin Hàng hải Chung (JMIC) cho biết “eo biển Hormuz vẫn đang hoạt động và giao thương hàng hải không bị gián đoạn.” Tuy nhiên, JMIC đã nâng mức cảnh báo xung đột khu vực lên “đáng kể”, đồng thời khuyến nghị tăng cường các biện pháp an ninh và giám sát chặt chẽ tình hình.
Ngày 11/6, đơn vị UK Maritime Trade Operations của Anh đã phát đi cảnh báo đầu tiên về “căng thẳng gia tăng.” Đến ngày 13/6, theo Reuters, Anh chính thức khuyến cáo các tàu thương mại tránh di chuyển qua khu vực phía nam Biển Đỏ và Vịnh Aden.
Bộ Hàng hải Hy Lạp cũng xác nhận thông tin Reuters đưa rằng nước này đã phát cảnh báo đến đội tàu thương mại. Bộ này yêu cầu các chủ tàu và đơn vị khai thác của Hy Lạp cung cấp lịch trình dự kiến khi đi qua eo biển Hormuz — nơi từng xảy ra các vụ Iran bắt giữ tàu chở dầu của Hy Lạp trong quá khứ.
Một công ty đã có hành động cụ thể là Energean của Anh — nhà sản xuất khí đốt — thông báo tạm dừng sản xuất tại giàn khai thác nổi ngoài khơi miền Bắc Israel theo lệnh từ Bộ Năng lượng và Cơ sở hạ tầng Israel.
Iran chưa đưa ra chiến lược rõ ràng ngoài tuyên bố “một số phận cay đắng đang chờ đón Israel.” Dù vậy, nước này cho rằng Mỹ có liên quan đến các đợt tấn công, tuy chính quyền Tổng thống Trump đã phủ nhận mọi vai trò. Iran cũng thông báo cơ sở hạ tầng dầu khí vẫn hoạt động bình thường và không bị ảnh hưởng bởi các đòn không kích.
Hai chuyên gia nổi tiếng trong ngành hàng hải – ông Peter Sand (Chuyên gia phân tích tại Xeneta) và ông Lars Jensen (CEO Vespucci Maritime) – đã cảnh báo khả năng “đóng cửa trên thực tế” eo biển Hormuz, tương tự như cách Houthi từng làm với Biển Đỏ vào năm 2024.
Peter Sand nhận định nếu Hormuz bị phong tỏa, các tuyến vận chuyển sẽ phải chuyển hướng, khiến các cảng bờ Tây Ấn Độ trở thành điểm trung chuyển chính cho tuyến Đông Á – Tiểu lục địa Ấn. Ông cho rằng điều này sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng, gây tắc nghẽn cảng và đẩy cước vận tải container tăng vọt, có thể kèm theo phụ phí an ninh.
Ông Lars Jensen nhấn mạnh ba rủi ro lớn, trong đó đầu tiên dĩ nhiên là giá dầu. Bên cạnh tác động từ việc đóng eo biển Hormuz, ông còn cảnh báo khả năng gián đoạn xuất nhập khẩu từ các quốc gia vùng Vịnh như Ả Rập Xê Út, UAE, Qatar, Bahrain, Kuwait và Iraq. Ông lưu ý nếu các cảng trọng yếu như Jebel Ali hay Khalifa của Ả Rập Xê Út gặp trục trặc, tình trạng tắc nghẽn có thể lan sang cả khu vực châu Á.
Ông Jensen cũng chỉ ra rằng Iran trong quá khứ từng “không ngần ngại” can thiệp vào tàu thương mại. Hiện Iran đang giữ tàu container MSC Aries suốt hơn một năm qua và từng nhiều lần bắt giữ tàu chở dầu. Nhóm Houthi, đồng minh của Iran, cũng vẫn đang giam giữ thủy thủ đoàn tàu chở xe Galaxy Leader mà họ bắt giữ từ tháng 11 năm 2023.
Tình hình căng thẳng tại Trung Đông hiện tại không chỉ ảnh hưởng đến giá dầu và vận tải biển mà còn có nguy cơ tạo ra làn sóng mất niềm tin vào sự ổn định chuỗi cung ứng toàn cầu — đặc biệt nếu các điểm nút như Hormuz hay các cảng lớn vùng Vịnh bị đình trệ lâu dài.
Chloe Lê
Nguồn: maritime-executive
