Sự thống trị của Trung Quốc trong ngành đóng tàu toàn cầu ngày càng mạnh mẽ, tạo ra một khoảng cách đáng kể với vị trí thứ hai là Hàn Quốc. Một số ý kiến cảnh báo rằng sự thống trị mà Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thể hiện trong lĩnh vực xây dựng này có thể trở thành mục tiêu đầu tiên của chính quyền Donald Trump mới nhậm chức tại Mỹ.
Vào đầu thế kỷ, Trung Quốc chỉ chiếm chưa đến 10% tổng sản lượng hoàn thiện tàu toàn cầu. Tuy nhiên, chỉ trong vòng 10 năm, nước này đã vượt qua cả Nhật Bản và Hàn Quốc để trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về đóng tàu. Trong 18 tháng qua, Trung Quốc đã mở rộng đáng kể vị trí dẫn đầu với nhiều nhà máy đóng tàu công bố kế hoạch tăng công suất, trong khi một số nhà máy đóng tàu bị bỏ hoang đã được tái mở cửa, đáng chú ý là Rongsheng, chỉ riêng nhà máy này đã đóng góp thêm 1% vào tổng công suất đóng tàu toàn cầu.
Dữ liệu từ Xclusiv Shipbrokers cho thấy các nhà máy đóng tàu Trung Quốc đã ghi nhận mức tăng trưởng 17% so với cùng kỳ năm trước về các đơn hàng mới trong 4 lĩnh vực chính – tàu chở hàng rời, tàu chở dầu, tàu chở khí hóa lỏng và tàu container – trong 10 tháng đầu năm nay. Điều này đã nâng thị phần của Trung Quốc lên 74%, tăng từ 63% của các đơn hàng năm 2023.
Theo dữ liệu từ nhà môi giới Hy Lạp, các nhà máy đóng tàu Trung Quốc thống trị lĩnh vực tàu container và tàu chở hàng rời trong năm 2024, chiếm 90% tổng số đơn hàng tàu container và 81% tổng số đơn hàng tàu chở hàng rời. Lĩnh vực tàu chở dầu đứng sau với 72% đơn hàng được đặt tại các nhà máy đóng tàu Trung Quốc. Trong lĩnh vực tàu khí hóa lỏng, Trung Quốc duy trì thị phần đáng kể ở mức 44%.
Dữ liệu từ Danish Ship Finance cho thấy Trung Quốc hiện kiểm soát 42% – tương đương 24 triệu cgt – công suất đóng tàu toàn cầu, được phân bổ tại 140 nhà máy, và đã đảm bảo 57% công suất tàu hiện đang được đặt hàng, trong khi Hàn Quốc rõ ràng đang mất dần vị thế trước Trung Quốc.
“Sự thống trị của Trung Quốc trong ngành đóng tàu dự kiến sẽ tiếp tục,” báo cáo gần đây từ Xclusiv cho biết. Chẳng hạn, vào năm 2026, 70% tàu chở hàng rời được bổ sung vào đội tàu toàn cầu sẽ được đóng tại Trung Quốc. Thị phần của Trung Quốc trong lĩnh vực tàu chở dầu cũng được dự báo sẽ tăng lên 67%.
Sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực xây dựng tàu dự kiến sẽ được thảo luận sớm khi nội các mới của Trump họp tại Washington DC vào đầu năm mới.
Cổ phiếu của các nhà máy đóng tàu Hàn Quốc đã tăng mạnh vào tuần trước sau khi Trump tuyên bố mong muốn củng cố mối quan hệ với các nhà máy đóng tàu Hàn Quốc. Trong nhiều tháng qua, các công đoàn đóng tàu Mỹ đã thúc đẩy việc áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với các nhà đóng tàu Trung Quốc mà họ cáo buộc nhận được hỗ trợ không công bằng từ nhà nước Trung Quốc.
“Các nhà đầu tư vào danh mục đơn đặt hàng của Trung Quốc sẽ lo ngại về việc vi phạm cách tiếp cận cứng rắn của Trump đối với doanh nghiệp Trung Quốc,” các nhà phân tích tại công ty môi giới Braemar gần đây cảnh báo.
Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) đã khởi xướng một cuộc điều tra về các hoạt động đóng tàu của Trung Quốc vào tháng Tư, với chính quyền Biden sắp mãn nhiệm phản ứng trước các yêu cầu từ công đoàn và lưỡng đảng nhằm kiểm soát chính sách giá đối với các tàu đóng mới tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc đã bác bỏ cuộc điều tra về ngành đóng tàu khi nó được công bố, nói với các phóng viên tại Bắc Kinh: “Việc đổ lỗi cho Trung Quốc về các vấn đề công nghiệp của Mỹ là thiếu cơ sở thực tế và đi ngược lại với lẽ thường kinh tế”.
Canada cũng đã tham gia cùng nhiều quốc gia đóng tàu khác nhắm vào Trung Quốc.
Colin Cooke, Chủ tịch và CEO của Hiệp hội Công nghiệp Hàng hải và Đóng tàu Canada (CMISA), đã gửi một thông điệp mạnh mẽ tới chính quyền Ottawa vào đầu năm nay, yêu cầu chính quyền của Thủ tướng Justin Trudeau áp thuế đối với tàu đóng tại Trung Quốc, tiếp nối các yêu cầu tương tự ở Mỹ và châu Âu.
Canada gần đây đã áp dụng mức thuế 100% đối với xe điện sản xuất tại Trung Quốc, điều mà CMISA mong muốn mở rộng sang các tàu đóng tại Trung Quốc. Trong một tuyên bố, Cooke cho rằng tàu Trung Quốc thậm chí còn đặt ra “mối đe dọa chiến lược và đạo đức” lớn hơn.
“Ngành đóng tàu của Trung Quốc hoạt động theo học thuyết Kết hợp Dân sự - Quân sự, trong đó các tàu thương mại xuất khẩu được trợ giá nhằm tăng cường năng lực quân sự của đất nước”, Cooke nhấn mạnh.
CMISA đang kêu gọi áp dụng mức thuế 100% đối với tất cả các tàu đóng tại Trung Quốc được nhập khẩu vào Canada và yêu cầu cấm rõ ràng bất kỳ cơ quan chính phủ nào mua hoặc thuê tàu đóng tại Trung Quốc.
“Chính phủ cần thực hiện các bước này để bảo vệ các ngành công nghiệp Canada, bảo vệ an ninh quốc gia và đảm bảo rằng các chính sách kinh tế của chúng ta phù hợp với cam kết về nhân quyền và thực hành kinh doanh đạo đức”, Cooke viết.
Các nhà đóng tàu châu Âu cũng đã phát động một lời kêu gọi tập hợp, quyết tâm giành lại thị phần và kêu gọi các chính trị gia tham gia hỗ trợ.
SEA Europe, hiệp hội đại diện cho ngành công nghiệp công nghệ hàng hải châu Âu, bao gồm các xưởng đóng tàu và nhà sản xuất thiết bị hàng hải, đã gặp gỡ các thành viên quốc hội châu Âu vào đầu năm nay để kêu gọi các nhà hoạch định chính sách châu Âu xây dựng một chiến lược công nghiệp hàng hải châu Âu toàn diện.
“Do chênh lệch giá đáng kể từ 30% đến 40%, cùng với các ưu đãi tài chính hấp dẫn – đặc biệt từ các ngân hàng Trung Quốc – các chủ tàu châu Âu ngày càng lựa chọn các nhà đóng tàu châu Á”, một thông cáo từ SEA Europe cho biết.
Viết trên LinkedIn gần đây, Vincent Guerre, giám đốc thương mại và cạnh tranh tại SEA Europe, lập luận: “Mặc dù việc tiếp cận các tàu giá rẻ mang lại lợi ích cho các chủ tàu, nhưng điều đó cũng dẫn đến nguy cơ phụ thuộc quá mức. Hậu quả thường không rõ ràng cho đến khi xảy ra khủng hoảng, điều này ngày càng có khả năng xảy ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị hiện nay”.
Trong một diễn biến liên quan, vào tháng 7 năm nay, Mỹ, Canada và Phần Lan đã đồng ý hợp tác để đóng thêm các tàu phá băng vùng cực.
Hiệp định được gọi là ICE Pact (viết tắt của Icebreaker Collaboration Effort) này là một cơ hội tiềm năng lớn cho nhiều nhà máy đóng tàu ở Bắc Mỹ và Scandinavia.
“Hiệp định ICE sẽ củng cố thông điệp gửi đến Nga và Trung Quốc rằng Hoa Kỳ và các đồng minh quyết tâm theo đuổi chính sách hợp tác công nghiệp một cách kiên trì để gia tăng lợi thế cạnh tranh trong các ngành chiến lược như đóng tàu, nhằm xây dựng một đội tàu phá băng vùng cực đẳng cấp thế giới với quy mô lớn”, một quan chức cấp cao của Mỹ phát biểu với các phóng viên vào thời điểm công bố hiệp định.
Các vấn đề chính trị liên quan đến ngành đóng tàu đã được thảo luận chi tiết tại Diễn đàn CEO Hàng hải diễn ra vào tháng trước tại Monaco Yacht Club.
“Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ chứng kiến ngày càng nhiều quy định hơn, nhiều thuế quan hơn, nhiều quan điểm chống thương mại hơn và có lẽ ngày càng nhiều đội tàu quốc gia vận chuyển hàng hóa của riêng mình, được bảo vệ bởi lực lượng hải quân của chính họ”. Graham Porter, Chủ tịch Tiger Group Investments, nhận định.
Nhật Minh
Nguồn: splash247
