Bắc Kinh kêu gọi EU gỡ bỏ thuế đối với xe điện Trung Quốc và nới lỏng tiếp cận cho hàng xuất khẩu khác
(Ảnh: Gilles Sabrié cho The New York Times)
Liên minh châu Âu đã cử Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cùng các quan chức cấp cao tới Bắc Kinh tham dự hội nghị thượng đỉnh quan trọng với lãnh đạo Trung Quốc vào thứ Năm, nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai bên.
Cả EU và Trung Quốc đều mang theo danh sách dài các bất mãn về thương mại: phía châu Âu yêu cầu chấm dứt làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc mà họ cho là được trợ cấp không công bằng; trong khi Bắc Kinh phản bác gay gắt cáo buộc này và muốn EU dỡ bỏ thuế quan, thúc đẩy thương mại tự do với Trung Quốc.
Cả các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu lẫn giới chức Trung Quốc đều không kỳ vọng hội nghị thượng đỉnh lần này sẽ giải quyết được những bất đồng sâu sắc giữa hai bên, trong đó có tranh cãi gay gắt về việc Trung Quốc ủng hộ Nga trong cuộc chiến tại Ukraine.
Bắc Kinh mong muốn EU hủy bỏ thuế quan đánh vào ô tô điện từ Trung Quốc và thực hiện thêm các biện pháp nhằm tạo điều kiện cho hàng hóa Trung Quốc thâm nhập sâu hơn vào thị trường châu Âu.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tại Brussels vào tuần trước. Nguồn ảnh: Yves Herman/Reuters.
Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo châu Âu đã khẳng định rõ rằng họ muốn giải quyết nhiều mối quan ngại nghiêm trọng liên quan đến các chính sách gần đây của Trung Quốc. Họ bất bình vì các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đang cho các nhà sản xuất vay với lãi suất thấp, dẫn đến lượng hàng giá rẻ tràn ngập thị trường, khiến thặng dư thương mại của Trung Quốc với Liên minh châu Âu tăng lên hơn 350 tỷ đô la.
Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo châu Âu cũng rất lo ngại về việc Trung Quốc hỗ trợ kinh tế và công nghiệp quy mô lớn cho Nga trong thời kỳ chiến tranh tại Ukraine — một chủ đề mà Trung Quốc luôn cố gắng tách biệt khỏi các vấn đề thương mại.
Sự khác biệt trong các chương trình nghị sự khiến nhiều nhà phân tích dự đoán hội nghị thượng đỉnh lần này sẽ căng thẳng và không đạt được nhiều kết quả thực chất. “Tôi nghĩ sẽ có phần la hét, nhưng không có phần ký kết thỏa thuận,” Abigaël Vasselier, người đứng đầu bộ phận quan hệ đối ngoại tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator ở Berlin, nhận định.
Cuộc đàm phán cũng diễn ra trong bối cảnh cả Trung Quốc và Liên minh châu Âu đang tiến gần tới các thời hạn chót vào tháng 8 để đạt được các thỏa thuận thương mại riêng với Hoa Kỳ, nếu không sẽ phải đối mặt với mức thuế cao hơn nữa. Tổng thống Trump đã đe dọa áp mức thuế 30% đối với hàng hóa nhập khẩu từ châu Âu kể từ ngày 1/8. Ông cũng đe dọa tiếp tục tăng thuế với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc sau ngày 12/8, nhưng Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết ông sẽ gặp các quan chức Trung Quốc tại Stockholm vào thứ Hai và thứ Ba tới để tiếp tục đàm phán thương mại.
Lãnh đạo Liên minh châu Âu và Trung Quốc không kỳ vọng hội nghị thượng đỉnh sẽ giải quyết được những bất đồng lớn, bao gồm tranh chấp thương mại và việc Trung Quốc ủng hộ Nga trong cuộc chiến tại Ukraine.
Ảnh: Wang Zhao – Ảnh nhóm, theo Pool.
Các vấn đề thương mại nan giải
Các quan chức Bắc Kinh tỏ ra hết sức không hài lòng với việc Liên minh châu Âu gần đây áp thuế đối với ô tô điện nhập khẩu từ Trung Quốc, và đã kêu gọi hai bên lặp lại một hình thức thỏa hiệp giống như đã từng đạt được vào năm 2013 liên quan đến tấm pin năng lượng mặt trời.
Khi đó, EU suýt áp mức thuế rất cao khiến giá tấm pin mặt trời Trung Quốc tăng ngang bằng với hàng châu Âu, qua đó giúp chính phủ các nước EU thu được nguồn thuế đáng kể.
Bắc Kinh đã thuyết phục các quan chức châu Âu chấp nhận một thỏa thuận, theo đó các nhà sản xuất tấm pin mặt trời của Trung Quốc phải bán hàng với mức giá cao tương đương với sản phẩm của châu Âu. Các công ty Trung Quốc vẫn được giữ lại phần lợi nhuận khổng lồ, và họ đã tái đầu tư khoản này để trả nợ và xây dựng các nhà máy hiện đại hàng đầu thế giới.
Hậu quả là ngành công nghiệp pin mặt trời của châu Âu gần như sụp đổ hoàn toàn. Hiện nay, các công ty Trung Quốc sản xuất gần như toàn bộ tấm pin mặt trời trên thế giới.
Việc từ chối đề xuất của Trung Quốc có thể dẫn đến các biện pháp trả đũa từ Bắc Kinh nhắm vào các hãng sản xuất ô tô của Đức – những doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào thị trường ô tô Trung Quốc. Tuy nhiên, các nhà sản xuất ô tô và chính phủ ở các quốc gia châu Âu khác vẫn tỏ ra thận trọng, ngay cả sau khi Liên minh châu Âu (EU) vào ngày 4/7 đã chấp nhận một thỏa hiệp tương tự với Trung Quốc về mặt hàng rượu brandy.
EU muốn các cuộc đàm phán thương mại diễn ra vào thứ Năm tập trung vào vấn đề thâm hụt thương mại rất lớn của khối này với Trung Quốc. Châu Âu cho rằng một phần nguyên nhân là do Trung Quốc duy trì quá nhiều rào cản pháp lý đối với hàng nhập khẩu. Trong nửa đầu năm nay, Trung Quốc xuất khẩu sang EU lượng hàng hóa nhiều gấp hơn hai lần so với hàng hóa nhập khẩu từ EU, theo dữ liệu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc.
Bắc Kinh lập luận rằng cán cân thương mại có thể được thu hẹp nếu châu Âu đồng ý bán các thiết bị sản xuất chất bán dẫn tiên tiến nhất cho Trung Quốc. “Chẳng phải là mâu thuẫn khi phía châu Âu vừa phàn nàn rằng Trung Quốc mua ít, lại vừa tự mình kìm hãm và ngăn cản việc bán hàng?” – một bài xã luận đăng tuần này trên tờ Global Times, cơ quan truyền thông theo đường lối dân tộc chủ nghĩa thuộc Đảng Cộng sản Trung Quốc, đặt câu hỏi.
Trong khi đó, các quan chức châu Âu phản bác rằng những thiết bị tiên tiến nhất có thể được sử dụng cho mục đích quân sự, và thực tế là doanh số thiết bị sản xuất chất bán dẫn bán cho Trung Quốc vẫn tăng mạnh – bất chấp các hạn chế áp dụng đối với một số sản phẩm ở phân khúc cao cấp nhất.
Một cơ sở đường ống dẫn khí đốt tự nhiên tại Hắc Hà (Heihe), Trung Quốc, năm 2023. Trung Quốc đã hỗ trợ nền kinh tế thời chiến của Nga bằng cách tăng cường mua dầu và khí đốt, đồng thời cung cấp xe tải, máy bay không người lái và các thiết bị khác.
Nguồn ảnh: Bloomberg.
Bế tắc về vấn đề Ukraine
Lãnh đạo Trung Quốc đã nỗ lực tranh thủ Liên minh châu Âu trong bối cảnh ông Trump áp thuế 25% lên ô tô châu Âu và còn đe dọa tăng thêm. Tuy nhiên, việc Trung Quốc ngả mạnh về phía Moscow trong cuộc chiến Ukraine đã liên tục cản trở tiến trình này.
Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm 2022, Trung Quốc đã tăng thương mại với láng giềng phương Bắc thêm hai phần ba. Bắc Kinh duy trì nền kinh tế Nga trong cuộc chiến tốn kém này bằng cách mở rộng mua dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và cung cấp một lượng lớn xe tải, máy bay không người lái cùng các thiết bị khác.
Làm tình hình thêm phức tạp đối với Trung Quốc là việc Liên minh châu Âu có tân Cao ủy phụ trách đối ngoại – bà Kaja Kallas – người đặc biệt tập trung vào vấn đề Ukraine trong các cuộc đối thoại với Bắc Kinh. Trước đó, bà từng là Thủ tướng Estonia, một trong ba quốc gia vùng Baltic nhỏ bé lo ngại rằng Nga có thể sẽ tìm cách sáp nhập họ nếu thành công tại Ukraine.
“Nếu Trung Quốc vẫn tiếp tục cung cấp hỗ trợ vật chất và ngoại giao quan trọng cho cuộc chiến của Nga tại Ukraine, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ không chấp nhận bất kỳ sự cải thiện đáng kể nào trong quan hệ với Bắc Kinh,” ông Nicholas Burns – cựu Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc cho đến tháng 1 – nhận định.
Giới chức Liên minh châu Âu cũng nhiều lần yêu cầu Trung Quốc giải quyết các vấn đề vi phạm nhân quyền tại khu vực Tân Cương và một số nơi khác – điều mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc không muốn nghe đến.
Một công ty sản xuất chất bán dẫn của Hà Lan tại Hamburg, Đức, vào năm ngoái.
Nguồn: Fabian Bimmer/Reuters.
Bất đồng về kim loại đất hiếm
Trung Quốc đã buộc chính quyền Trump phải ngồi vào bàn đàm phán vào mùa xuân năm nay, một phần bằng cách ngừng hầu hết các hoạt động xuất khẩu kim loại đất hiếm – những nguyên liệu thiết yếu đối với các nhà sản xuất ô tô, thiết bị quốc phòng và nhiều ngành công nghiệp khác. Các quốc gia châu Âu ban đầu hy vọng sẽ được miễn trừ khỏi các biện pháp hạn chế này, nhưng cuối cùng phát hiện rằng Bắc Kinh đang tận dụng quyền kiểm soát phần lớn nguồn cung toàn cầu để yêu cầu nhượng bộ từ phía họ, đặc biệt là liên quan đến ô tô điện.
Bộ Thương mại Trung Quốc đã cho phép một số lô hàng được xuất khẩu trong những tuần gần đây. Tuy nhiên, điều này khiến các quan chức châu Âu vô cùng bức xúc, vì Trung Quốc chỉ cấp phép vừa đủ để các nhà máy tại châu Âu duy trì hoạt động, chứ không đủ để họ tích trữ hàng nhằm đối phó với các gián đoạn tiếp theo.
Bà Ursula von der Leyen đã cảnh báo hồi tháng trước rằng, trong vài tuần qua, “tất cả chúng ta đều chứng kiến cái giá và hậu quả từ việc Trung Quốc cưỡng ép thông qua các biện pháp hạn chế xuất khẩu.”
Chris Lin
Nguồn: nytimes
