Chính phủ Mỹ đã miễn thuế cho hàng loạt kim loại và khoáng sản trong gói thuế quan mới quy mô lớn – động thái mà một số chuyên gia cho rằng nhằm hỗ trợ ngành sản xuất trong nước.
Tổng thống Donald Trump ngày 2/4 đã công bố thuế nhập khẩu đối ứng, trong nỗ lực đưa sản xuất quay trở lại Mỹ và điều chỉnh những gì chính quyền cho là mối quan hệ thương mại không công bằng. Sắc lệnh hành pháp nêu rõ miễn trừ đối với một số mặt hàng như đồng và vàng, trong khi phần lớn các kim loại, quặng và khoáng sản khác được liệt kê trong phụ lục "Annex II" đi kèm.
Các mặt hàng được miễn thuế trong gói thuế mới bao gồm kim loại cơ bản như đồng, kẽm, các đất hiếm, germani, antimon, quặng uranium và các dạng nhiên liệu hạt nhân khác, cùng với lithium, cobalt, tungsten, kim loại nhóm bạch kim, một số dạng ferromangan và than đá. Việc miễn trừ áp dụng cho cả dạng tinh luyện và nguyên liệu thô của các vật liệu này.
Theo các chuyên gia, điều này phản ánh rõ mục tiêu của chính quyền Trump trong việc tăng cường sản xuất nội địa, vốn trong nhiều trường hợp vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu thô và hóa chất để tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng như thiết bị, linh kiện và pin.
“Giữ chi phí nguyên liệu thô ở mức thấp là yếu tố sống còn để mở rộng chuỗi cung ứng,” ông Chris Berry, nhà sáng lập kiêm chủ tịch công ty tư vấn đầu tư kim loại dùng trong pin House Mountain Partners, nhận định. “Cho đến khi Mỹ tìm ra cách tăng năng lực khai thác nhanh hơn, chúng ta vẫn sẽ phải phụ thuộc vào cả đối tác lẫn đối thủ để có được các nguyên liệu này – dù là thô hay đã qua chế biến.”
Nhà Trắng hiện chưa đưa ra phản hồi trước các yêu cầu bình luận liên quan đến danh sách miễn trừ thuế.
Chính quyền Trump đã áp đặt hàng loạt mức thuế cao đối với nhiều quốc gia – bao gồm cả các đối tác thương mại lớn như Trung Quốc, Việt Nam và Liên minh châu Âu, đồng thời triển khai mức thuế nhập khẩu tối thiểu 10% đối với tất cả các quốc gia còn lại.
Sắc lệnh hành pháp miễn trừ cho Canada và Mexico, vốn đã chịu các mức thuế khác, cùng với một số mặt hàng như thép, nhôm và ô tô hiện đã bị đánh thuế theo các chính sách trước đó.
Thuế tối thiểu 10% sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 5/4, trong khi các mức thuế theo từng quốc gia sẽ bắt đầu áp dụng từ ngày 9/4.df
Chính sách thuế mới này đang định hình lại thương mại toàn cầu, khiến việc nhập khẩu nhiều sản phẩm từ nước ngoài vào Mỹ trở nên đắt đỏ hơn đáng kể, trừ những mặt hàng được miễn trừ.
Hướng tới mục tiêu hỗ trợ ngành sản xuất
Sắc lệnh hành pháp dường như đã miễn thuế cho các vật liệu được liệt kê trong Phụ lục II, bao gồm nhiều loại kim loại, khỏi cả mức thuế tối thiểu 10% và các mức thuế nhập khẩu khắt khe áp dụng theo từng quốc gia. Văn bản nêu rõ: “Các mặt hàng trong Phụ lục II của sắc lệnh này, phù hợp với quy định pháp luật, sẽ không chịu mức thuế suất ad valorem theo sắc lệnh này”, (thuế suất ad valorem là thuế tính theo phần trăm giá trị hàng hóa được quy định trong chính sách thương mại mới).
Ken Hoffman, nhà sáng lập kiêm CEO của công ty tư vấn khoáng sản Traubenbach Associates, nhận định: “Tôi nghĩ lần này chính sách đã phản ánh phần nào thực tế — rằng việc đưa sản xuất trở lại Mỹ không dễ dàng. Mỹ có thể hỗ trợ ngành công nghiệp nội địa, nhưng điều đó sẽ cần thời gian”.
Ông Hoffman từng là Trưởng bộ phận chiến lược vật liệu pin của McKinsey & Company.
Việc miễn trừ thuế lần này cũng đồng nghĩa với việc một số công ty khai khoáng và phát triển dự án trong nước sẽ không được hưởng lợi từ rào cản thương mại, vốn có thể giúp gia tăng giá bán các kim loại và khoáng sản khai thác tại Mỹ. Ngược lại, một số nhà khai thác và sản xuất kim loại có hoạt động tại Mỹ có thể vẫn hưởng lợi từ các mức thuế còn lại, vì chúng duy trì mức giá cao hơn trên thị trường nội địa.
Hiệp hội Khai khoáng Quốc gia Mỹ (National Mining Association) từ chối bình luận, cho biết đang tham khảo ý kiến các thành viên về chính sách thuế mới. Trong khi đó, Hiệp hội Các nhà Sản xuất Quốc gia (National Association of Manufacturers) cũng chưa phản hồi yêu cầu bình luận.
Tác động có thể sẽ hạn chế
Một số chuyên gia trong ngành bày tỏ nghi ngờ rằng các mức thuế hoặc việc miễn thuế nguyên liệu thô sẽ nhanh chóng thúc đẩy sản xuất nội địa tại Mỹ.
“Danh sách này thực sự rất dài”, chuyên gia phân tích David Davidson của Paradigm Capital nhận xét. “Tôi cho rằng điều đó chỉ cho thấy Mỹ phụ thuộc nhiều đến mức nào vào các nguyên liệu quan trọng. Liệu điều này có đủ sức thu hút để đưa sản xuất trở lại trong nước không? Có lẽ là không. Nhưng ít nhất cũng không gây hại gì”.
Mặc dù danh sách miễn trừ bao gồm đồng, Davidson và một số nhà phân tích khác dự đoán rằng Mỹ có thể vẫn sẽ đánh thuế mặt hàng này sau khi hoàn tất cuộc điều tra an ninh quốc gia liên quan.
“Có quá nhiều nhiễu loạn, và các chi tiết thì liên tục thay đổi”, ông David Harquail, Chủ tịch tập đoàn khai thác vàng và năng lượng Franco-Nevada Corp., nhận định.
Ông cho rằng, vấn đề lớn hơn nằm ở mức độ thiệt hại kinh tế mà các mức thuế này có thể gây ra, và cảnh báo: “Điều đó chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ kim loại”.
