Ảnh chụp màn hình từ video vụ nổ.
Một tàu chở than mang cờ Liberia đã phát nổ vào thứ Hai khi đang di chuyển trên sông Patapsco, gần khu vực phá dỡ cầu Francis Scott Key ở Baltimore.
Tàu W Sapphire dài 751 foot, vừa chất than tại cảng Curtis Bay của CSX, đang trên hành trình đến Mauritius thì vụ nổ xảy ra, xé toạc con tàu vào khoảng 6:30 tối giờ địa phương. William Doyle, cựu Giám đốc điều hành Cảng Baltimore, xác nhận với gCaptain về vị trí chất hàng và loại hàng hóa trên tàu.
Các quan chức thành phố cho biết vụ nổ đã được kiểm soát hoàn toàn. Toàn bộ 23 thuyền viên đều an toàn và đã được điểm danh.
Thông tin chậm được công bố
Chi tiết về vụ nổ vẫn xuất hiện chậm. Không giống như các cảng lớn như New York và Los Angeles, Baltimore không vận hành Hệ thống Quản lý Giao thông Tàu biển (VTS) – về cơ bản là một hệ thống kiểm soát không lưu cho tàu biển.
Việc thiết lập hệ thống VTS đã được đưa ra sau vụ sập cầu Key năm ngoái, nhưng 17 tháng sau, cuộc Điều trần Điều tra Hàng hải công khai nhằm xem xét những bài học đã rút ra vẫn chưa được Cảnh sát biển Hoa Kỳ và Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia (NTSB) lên lịch.
Than đá: Một loại hàng hóa nhiều rủi ro
Than từ lâu đã là một trong những loại hàng hóa nguy hiểm nhất trên biển. Vào thế kỷ 19, có nhiều tàu bị mất tích khi chở than hơn bất kỳ loại hàng nào khác. Nguy cơ chính đến từ hai mối đe dọa: sự tự bốc cháy do oxy hóa, và nổ khí do khí metan tích tụ trong hầm tàu, cũng như bụi than bắt lửa.
Ngay từ năm 1753, các thủy thủ đã cảnh báo về nguy cơ than chứa lưu huỳnh có thể bốc cháy khi đang vận chuyển. Đến cuối thế kỷ 19, các Ủy ban Hoàng gia ở Anh và Úc, cùng với các công ty bảo hiểm tại Lloyd’s, đã điều tra hàng loạt thảm họa tương tự. Các khuyến nghị của họ rất rõ ràng: tránh dùng than ướt, ngăn chặn than vỡ vụn thành bụi dễ oxy hóa, và đảm bảo thông gió đầy đủ trong từng hầm hàng.
Thế nhưng các thảm họa vẫn tiếp tục xảy ra. Năm 1878, tàu hơi nước Richmond phát nổ ngoài khơi Tây Ban Nha sau khi than mới khai thác sinh khí và bắt lửa khi các cửa hầm được đóng kín trong lúc biển động mạnh. Vô số tàu khác cũng gặp kết cục tương tự. Một thanh tra chính phủ từng cảnh báo: "Hầm hàng của một con tàu chở than chẳng khác gì một bồn chứa khí khổng lồ... đe dọa tính mạng của những người trên tàu và cả con tàu."
Hiện nay, các cơ quan hàng hải vẫn tiếp tục cảnh báo rằng than là một trong những loại hàng rời nguy hiểm nhất trên biển. Theo Bộ Quy tắc Quốc tế về Hàng hóa Rắn (IMSBC Code), than cần được giám sát chặt chẽ về hiện tượng tự sinh nhiệt, tích tụ khí metan và nguy cơ hóa lỏng. Những lô hàng có nhiệt độ vượt quá 55°C phải bị từ chối ngay, và việc lấy mẫu đo nồng độ oxy, carbon monoxide và metan là bắt buộc trong quá trình vận chuyển.
Câu lạc bộ bảo hiểm UK P&I gần đây đã đưa ra cảnh báo về than xuất khẩu từ Bờ Đông Hoa Kỳ đang phát thải mức metan nguy hiểm, trong khi các công ty bảo hiểm nhấn mạnh rằng hóa lỏng và phân tầng động tiếp tục là những nguyên nhân chính dẫn đến tử vong trên tàu hàng rời.
“Câu lạc bộ đã ghi nhận một số vụ việc liên quan đến các lô hàng than từ Bờ Đông Hoa Kỳ, trong đó phát thải mức metan cao ở mức nguy hiểm,” ông Petar Modev, Trưởng bộ phận Kiểm tra tàu của UK P&I Club, cho biết cuối năm ngoái. “Trong một số trường hợp, hệ thống thông gió tự nhiên của hầm hàng không đủ để làm loãng lượng metan quá mức.”
Baltimore vẫn còn đang quay cuồng
Vụ nổ lần này xảy ra trong bối cảnh quá trình phá dỡ cầu Francis Scott Key vẫn đang diễn ra – cây cầu đã sập năm ngoái khi tàu container Dali đâm vào trụ cầu, khiến sáu công nhân thiệt mạng. Cảng Baltimore đã phải đóng cửa trong nhiều tháng, và cây cầu thay thế dự kiến chưa thể hoàn thành trước năm 2028.
Giờ đây, dù tàu W Sapphire vẫn còn nổi, nhưng đã bị tổn hại, sự cố này tiếp tục đặt ra những câu hỏi mới về an toàn cảng biển, khả năng ứng phó cháy nổ, và những rủi ro tiềm ẩn của các loại hàng rời – những thứ vẫn âm thầm vận hành thương mại toàn cầu.
Nhưng vấn đề nghiêm trọng nhất là đây: Một năm rưỡi sau thảm họa Dali, Baltimore vẫn chưa có hệ thống VTS, và Cảnh sát biển cùng NTSB vẫn chưa tổ chức điều trần công khai về những bài học cần rút ra.
Sự im lặng này không chỉ gây bức xúc – mà còn vô cùng nguy hiểm.
Vì nếu không có một cuộc điều trần đầy đủ, cảng Baltimore sẽ không thể rút ra các bài học để ngăn chặn những thảm họa tương tự trong tương lai.
Hồng Phúc
Nguồn: gcaptain
