Khi thương mại toàn cầu gia tăng và chuỗi cung ứng đa phương thức phát triển mạnh, cảng biển và cảng cạn giữ vai trò chiến lược không thể thay thế. Đối với châu Á – nơi tập trung nhiều tuyến hàng hải sôi động nhất thế giới – năng lực của hệ thống cảng không chỉ đo lường hiệu suất khai thác mà còn phản ánh trực tiếp sự cạnh tranh quốc gia và vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Đối với châu Á – nơi tập trung nhiều tuyến hàng hải sôi động nhất thế giới – năng lực của hệ thống cảng không chỉ đo lường hiệu suất khai thác mà còn phản ánh trực tiếp sự cạnh tranh quốc gia và vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu
Singapore và Việt Nam: Tín hiệu tăng trưởng của những đầu tàu logistics
Singapore tiếp tục là cái lõi trung chuyển của châu Á, khi trong năm 2024 đã ghi nhận khối lượng container qua cảng đạt 41,12 triệu TEU, tăng 5,4% so với năm trước, đánh dấu một cột mốc phục hồi vị thế sau đại dịch. Dự án Tuas Mega Port – khi hoàn thành giai đoạn cuối vào 2040 – sẽ nâng công suất xử lý container lên 65 triệu TEU/năm, trở thành cảng tự động lớn nhất thế giới. Trong khi đó, Việt Nam bắt đầu khẳng định vai trò mới trong chuỗi cung ứng khi Tân Cảng – Cái Mép tiếp nhận các tuyến tàu siêu lớn như EC3, khai thác hiệu quả với năng suất 33 thao tác/quay, đặt nền tảng cho việc trở thành đối trọng đối với Singapore trong khai thác container quá cảnh.
So sánh năng lực và tốc độ chuyển đổi
Tuy nhiên, sự tăng trưởng về khối lượng không tự đồng nghĩa với hiệu suất hệ thống. So với Singapore, Việt Nam vẫn có khoảng cách dài về khả năng đồng bộ khai thác, hạ tầng số, các tuyến kết nối đồng bộ và đều tư vào thiết bị xử lý hàng hóa hiện đại. Chỉ có khoảng 25% doanh nghiệp cảng tại Việt Nam áp dụng đầy đủ công nghệ số trong hoạt động bóc xếp và quản trị, trong khi hệ thống cảng cạn vẫn đang trong quá trình chuẩn hoá, thiếu kết nối logistics đa phương thức.
“Tuas Mega Port không chỉ là cảng tự động hiện đại, mà còn là mô hình tích hợp giữa logistics xanh, AI và đổi mới chuỗi cung ứng. Đó là con đường Việt Nam nên đi.” –
TS. Lam Yi Young, Viện Logistics Singapore
Khi thương mại toàn cầu gia tăng và chuỗi cung ứng đa phương thức phát triển mạnh, cảng biển và cảng cạn giữ vai trò chiến lược không thể thay thế
Thách thức chiến lược đối với Việt Nam
Hiện nay, đối thủ lớn nhất của hệ thống cảng châu Á không chỉ là về sự bão hòa bão hòa với tăng trưởng luồng hàng, mà còn đến từ nguyên nhân địa chính trị, áp lực xanh hóa và đổi mới. Với việc các tuyến đường biển ngắn từ Trung Quốc sang ASEAN hay từ ASEAN sang Mỹ, châu Âu đều cạnh tranh cao, một hệ thống cảng linh hoạt, đồng bộ và tự động hóa sẽ quyết định sự tồn tại của trung tâm logistics khu vực.
Việt Nam cần chọn mô hình hỗn hợp giữa cảng truyền thống và cảng cạn số hóa để tiến bền vững trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu yêu cầu linh hoạt hơn bao giờ hết.” – ông Nguyễn Xuân Sang, Thứ trưởng Bộ GTVT, Diễn đàn Cảng biển ASEAN 2024.
Tương lai của logistics châu Á sẽ được định hình bằng năng lực quy hoạch và mức độ đổi mới. Ai chủ động được sức mạnh hệ thống cảng biển và cảng cạn thì người đó sẽ nắm giữ vai trò trung tâm logistics thông minh trong kỷ nguyên chuỗi cung ứng toàn cầu mới.
Nguồn: vlr.vn
